Úr tilraunaeldhúsi Slaugu

Slauga á pítsunámskeiði á Ítalíu 2017.

,,You are what you eat.“

Þessa setningu hef ég oft fengið að heyra í gegnum tíðina. Þegar ég stundaði lyftingar á fullu var mælt með því að ég borðaði nóg af hollum og næringaríkan mat fyrir æfingar og sagan endurtók sig í boxi og Crossfit. Maturinn sem ég borða á nefnilega ekki bara að veita orku, heldur líka næringu.

Það skal viðurkennt strax að ég er ekki hollustufrík, sérstaklega ekki þegar ég var unglingur.Þá var ég alltaf að gleyma að borða og þegar ég borðaði vildi ég helst bara það sem mér fannst gott, eins og pizzur, nammi og bakkelsi. Sjúkraþjálfarinn minn tók eftir því og var óþreytt við að telja upp allar kaloríurnar. Ég man að það var til dæmis skíðatæki á æfingarstöðinni sem mældi vegalengd í hringjum. Ég var oft að nota þet ta tæki og þjálfarinn grínaðist með að ég gæti fengið einn hring af snúð fyrir hvern hring af skíði, þannig að ég fór oft marga hringi í einu.

En nóg um það, ég er ekki eins sjúk í óhollan mat í dag. Ég er reyndar grænmetisæta, en tel mig ekki eiga rétt á því að kalla mig vegan þar sem ég borða enn stundum mjólkurvörur, fisk og egg. Ég var tólf ára þegar ég ákvað að gerast grænmetisæta, en það var af því að eldri systir mín byrjaði. Mér fannst maturinn sem hún fékk spennandi og vildi verða eins og hún. Ég leyfði mér þó enn að borða mjólkurvörur, egg, fisk og villibráð.

Síðan þá hefur mataræðið hjá mér breyst örlítið, ég hætti að borða fisk og mjólkurvörur tímabundið, byrjaði aftur að borða kjúkling en hætti eftir tvö ár o.s.frv. Á þessum rúmlega ellefu árum hef ég einnig myndað með mér skoðanir á mat. Ég ætla ekkert að vera að minnast á þær í þessari grein, enda gætu sumar þeirra verið eldfimar. En ég er þó sátt með það sem ég borða í dag, ég hallast æ meira að veganisma en ég banna sjálfri mér samt ekki neitt.

 Nokkrar vel valdar uppskriftir

Það er alveg  hreint ótrúlegt hvað jurtaríkið hefur upp á að bjóða. Síðan ég flutti að heiman í janúar á þessu ári hef ég oft eytt tíma í litla eldhúsinu mínu við að gera tilraunir með mat. Ég kaupi helst ekki dýraafurðir sjálf svo ísskápurinn minn er alltaf fullur af grænmeti, ávöxtum, baunum og  öðru vegan gúmmelaði. Ég elska að leika mér með allt þetta grænmeti, baunir, gervikjöt, sósur, pasta, brauð, mjöl....

Nú ertu kannski að velta því fyrir þér hvernig ég fari að því að elda, daufblind og hreyfihömluð. Það er í raun lítið mál fyrir mig að elda með réttri aðstoð. Ég leiðbeini aðstoðarfólkinu mínu og útskýri hvernig á að gera hitt og þetta ef þarf, þær skera, hræra, sjóða, baka...

Ef þú hefur séð teiknimyndina Ratatouille þá hefur þú kannski einhverja hugmynd hvað ég er að tala um, þó ég sé kannski ekki að toga í hár aðstoðarfólksins eins og rottan í myndinni.  Held það yrði nú ekki mjög vinsælt ef ég færi að taka upp á því.

Ég ætla að deila hér nokkrum uppskriftum sem eru í uppáhaldi hjá mér. Ég nota oft tilbúnar uppskriftir en aðlaga þær að eigin matarsmekk og því sem ég á. Mér finnst til dæmis óþarfi að vera að fara út í búð að kaupa til dæmis hvítkál og kartöflur þegar ég á gulrætur og blómkál. Ég sæki innblásturinn af netinu, matreiðslubókum og uppskriftum frá ömmu. Mér var kennt að nýta matinn sem ég á og vera óhrædd við að gera tilraunir með allskonar hráefni.

Það eru reyndar engar myndir af réttunum, en ég býst við að þú hafir nógu fjörugt ímyndunarafl til að sjá þetta fyrir þér, svona eins og ég geri þegar ég er að lesa uppskriftir.

 

Djúsí Quesadillas

Ég hef alltaf verið forfallinn aðdáandi mexíkóskrar matargerðar. Þessi quesadillas er einföld en góð, blanda af sterku og sætu.

Innihald
1/4 dós svartar baunir

1/4 dós ananas í bitum

1/4 krukka jalapeno

2 msk maískorn

3 tortillakökur

Salsa sósa

Vegan ostur (t.d. Violife með cheddarbragði)
Ólífuolía

Salt og pipar

Aðferð

Skolið svörtu baunirnar með köldu vatni. Skerið jalapeno í smátt og blandið saman við svörtu baunirnar. Bætið ananas og maís út í, blandið saman og saltið og piprið eftir smekk.

Smyrjið baunablöndunni á annan helminginn af tortilla kökunum en salsa sósu á hinn. Rífið smá vegan ost yfir og brjótið loks kökurnar saman í hálfmána.

Penslið kökurnar með smá ólífuolíu og setjið í ofn. Eldið þar til kökurnar verða stökkar og osturinn bráðinn, um það bil kortér.

Það er gott að bera þetta fram með Oatly sýrðum rjóma eða guccamole, en kökurnar eru líka geggjaðar einar og sér.

Guðdómlegt gulrótargratín

Systir mín gerir stundum gulrótagratín sem mér finnst mjög gptt en það inniheldur þó slatta af mjólkurvörum. Ég ákvað því einn daginn að veganvæða uppskriftina og útkoman heppnaðist mjög vel. Systir mín notar reyndar tvíbökur og kryddar þær með rósmarín  í staðinn fyrir Ritz, sem er líka gott. Gratín flokkast venjulega sem meðlæti en mér finnst þetta gratín svo gott að ég borða það oftast bara eintómt. Nóg um það, hér kemur uppskriftin:

Innihald

6 bollar gulrætur, skolaðar, skornar í þykkar sneiðar og óhýddar.

1  ¼ bolli malað Ritz kex

5 msk smjörlíki (Ljómi er t.d. vegan)

1 tsk þurrkað dill

4 msk hveiti

½ tsk salt

¼ tsk negull

svartur pipar

2 bollar veganmjólk (ég nota möndlu en það er líka hægt að nota t.d. hnetu eða kókos).

1 ½ bolli rifinn veg an ostur með cheddar bragði (t.d. frá Violife, má líka nota annað bragð ef vill).

Aðferð

Hitið ofninn í 180°C og smyrjið eldfast mót. Sett til hliðar

Setjið gulrætur í box og í örbylgjuofninn. Eldið á háum hita í um  7 mínútur með loki. Þær eiga að verða mjúkar en samt í heilu lagi. Takið úr örbylgjuofninum og takið lokið af boxinu.

Bræðið 2 msk af smjörlíki í lítilli skál. Bætið Ritz kexi og dill út í og setjið til hliðar.

Setjið restina af smjörlíkinu á pönnu og bræðið. Bætið hveiti, salti, negul og pipar út í og eldið í um mínútu. Hrærið á meðan.

Bætið mjólkinni út í og hrærið þar til blandan fer að sjóða. Leyfið að malla í smá eða þar til blandan þykknar áður en slökkt er á hitanum. Rífið vegan ostinn og bætið út í, hrærið þar til blandan verður smooth.

Blandið gulrótum vandlega saman við ostablönduna og passið að þær séu vel þaktar. Hellið því næst blöndunnni í eldfasta mótið og toppið með Ritz-blöndunni.

Bakið í ofni í 25 mínútur eða þar til allt er eldað í gegn, ostasósan orðin loftkennd og kexið ögn gullinbrúnt.

Tófú í karrí

Þessi réttur er mjög einfaldur en ljúffengur. Smá stór skammttur en rétturinn hentar jafn vel daginn eftir.

Ég hef þó oft heyrt fólk kvarta yfir því hvað tófú er bragðlaust, það sé eins og að borða strokleður. Ég er kannski enginn kokkur, en ég held að fólk sé kannski að borða tófú vitlaust. Hér er eitt gott trix áður en þú ferð í að elda tófú: láttu tófúið marínerast í smá tariyaki sósu með chili, hvítlauksdufti og olíu. En annars á tófúið að drekka rauða karríið í sig. Bara EKKI nota Silken tófú, það er ekki hugsað til að steikja.

Innihald
1 kubbur firm tófú

dass af ólívuolíu

1 – 2 hvítlauksrif (eftir smekk)

½ dós rautt karrí

1 dolla óþynnt kókosmjólk

½ poki frosið grænmeti að eigin vali (t.d. gulrætur, brokkólí og blómkál)

ferskt timian eða kóríander

salt og pipar

Aðferð:

Hitið olíu á pönnu ásamt hvítlauk.

Skerið tófú í bita og setjið á pönnuna. Eldið á vægum hita, passið að snúa á allar hliðar.

Þegar tófúið er orðið stinnt bætið grænmetinu við og eldið

Setjið karrí ssvo út á og þekjið allt vel.

Hellið kókosolíu að lokum út á og hrærið vel saman.

Saltið og piprið.

Þegar allt er orðið vel blandað og girnilegt má bæta fersku timian eða  kóríander út á, eftir smekkþ

Ég ber þetta fram með hrísgrjónum og fersku salati. Mæli með að bæta smá turkmerik út á grjónin til að fá skemmtilegri lit.

Vegan hakk og spaghettí

Suma daga langar mig bara í eitthvað heitt og gott sem er auðvelt að matreiða. Það var þvílík hamingja að uppgötva vegan hakk, ég mæli sérstaklega með hakkinu frá Hälsens Kök.

Innihald:

Hálfur pakki heilhveiti spaghetti

300 g vegan hakk

Gulrætur (magn eftir smekk)

½ dós pastasósa (ég mæli með Jamie Oliver sósunni)

ólívuolía

salt og pipar

Aðferð:

Sjóðið spaghettí samkvæmt leiðbeiningum á umbúðum.

Skellið ólívuolíu i pott/djúpa pönnu og eldið vegan hakkið.

Skerið gulrætur i litla bita og blandið saman við hakkið

Saltið og piprið eftir smekk.

Borið fram með góðu hvítlauksbrauði

Chilli sin carne

Þessi réttur er einn af mínum uppáhalds. Ég ber hann alltaf fram með sýrðum rjóma frá Oatly, Guccamole og tortillaflögum. Veisla!   

Innihald

1 dós niðursoðnar nýrnabaunir

3 lítil chilialdin

2 hvítlauksrif

2 gulrætur

1 rauð paprika

2 sellerístilkar

10 cm af blaðlauk

1 laukur

1 dolla kókosmjólk

4 msk tómatpúrra

1 msk hveiti

u.þ.b. 1 tsk cumin

smá kanill

Cayenne pipar

1 msk sítrónusafi

Salt og pipar

Aðferð

Skerið lauk, hvítlauk, blaðlauk og chilli og setjið olíu í pott. Ef þú vilt ekki hafa þetta of sterkt er best að hreinsa fræin úr chili-inu. Ef þú vilt hins vegar hafa þetta HOT er um að gera að setja extra chilli og hvítlauk og vera ekkert að hafa fyrir því að hreinsa burtu fræin.Eldið í um 10 mínútur eða þar til laukurinn er farinn að gyllast. 

Bætið kanil, cumin og cayenne út á. 

Skerið restina af grænmetinu og bætið út á ásamt baununum. 

Eldið í nokkrar mínútur og bætið svo við sítrónusafa, kókosmjólk og tómatpúrra. Hrærið hveitinu út í ásamt salti og pipri og leyfið að malla í um kortér.

Asískur pottréttur

Ég fann þessa uppskrift inn á himneskt.is. En þar sem ég borða ekki sætar kartöflur eins og er í uppskriftinni ákvað ég að Slauguvæða réttinn aðeins. Útkoman var svo góð að ég gat eiginlega ekki hætt að borða og fór næstum að grenja þegar rétturinn kláraðist.

Innihald

1 lítið blómkál

1 brokkólí

100g kartöflur

1 – 2 gulrætur

½ dós kjúklingabauni

2 msk kókosolía

½ dl vatn

1 tsk salt

1 tsk paprikuduft

1 tsk cumin duft

2 dl kókosmjólk

2 dl vatn

2 msk hnetusmjör

1-2 tsk garam masala

1 hvítlauksrif

1 msk engiferskot

smá sjávarsalt

ferskur timian

þurristaðar kasjúhnetur

Aðferð 

Gulrætur og kartöflur skornar í bita og sett í eld fast mót ásamt kókosolíu, ½ dl vatn, paprikudufti, cumindufti og salti. Leyfið grænmetinu að marínerast ögn áður en það er stungið í ofn. Bakið í 25 – 30 mínútur við 200°C.

Setjið kókosmjólk, vatn, hvítlauksrif, engifer, hnetusmjör, garam masala og salt í blandara og blandið vel saman.

Hellið hnetusósunni í pott, skerið blómkál og brokkólí í smátt og bætið út í ásamt kjúklingabaunum. Blandið saman og leyfið að malla í 10 mínútur.

Bætið bökuðum kartöflum og gulrótum loks út í og hrærið vel saman. Leyfið að malla í 2 mínútur.

Þurrristið kasjúhnetur í ofni og stráið yfir réttinn ásamt fersku timian áður en hann er borinn fram.

Bon appetit!

Heitt og gott

Þegar ég var krakki elskaði ég pulsupottréttinn hennar ömmu. Ég man að ef ég var spurð hvað ég vildi í matinn svaraði ég alltaf: Pulsu eins og amma í Reynihlíð gerir!

Svo hætti ég að borða kjöt og pulsurétturinn hvarf af matseðlinum. Ég spáði ekkert frekar í það enda nóg annað að borða.

Það gerðist þá á dögunum að ég var lasin og átti nánast ekkert til að borða. Mig langaði í eitthvað heitt og gott en átti bara frosnar grænmetisbollur úr IKEA, sósur, krydd, lauk og haframjólk. Mamma mín stakk þá upp á að gera grænmetisútgáfu af gamla góða pulsupottréttinum, enda er hann mjög einfaldur.

Hér er uppskrift fyrir einn, en hana má stækka að vild. Svo er bara um að gera að smakka sig áfram með hráefnin, uppskriftin er sko ekki rist í stein! 

Innihald

7 grænmetisbollur úr IKEA

2 msk tómatsósa

2 msk sýrður rjómi frá Oatly

1 msk veganmjólk

2 tsk red hot sósa

¼ laukur

salt og pipar

Aðferð

Saxið lauk og steikið á pönnu með olíu. Bætið tómatsósunni og sýrða rjómannum út í og blandið saman. Setjið svo red hot  og mjólk út í og hrærið. Setjið grænmetisbollurnar út í og látið malla þar til bollurnar hafa hitnað í gegn. Saltið og piprið eftir smekk.

Borið fram með kúskús eða kartöflumús.